CDH: De partij van de koning ?

Vlaamse vrienden,

Het is plots snel gegaan met de regeringsvorming. Leterme heeft eindelijk gedaan wat hij al veel eerder had moeten doen: de Franstalige partijen voor het blok zetten: "Faites vos jeux, rien ne va plus". Tegen negen uur vanochtend moesten de partijen antwoorden op drie vragen:

1. Zijn alle onderwerpen bespreekbaar in de conventie over de staatshervorming? (Dus ook sociale zekerheid)
2. Is er genoeg bereidheid om akkoord te gaan met meer fiscale autonomie voor de regio's?
3. Bent u bereid een twee derde meerderheid te leveren zonder extra voorwaarden?

Als ultimatum kan dit tellen. Didier Reynders (MR) die eerder al een opening maakte naar de Vlaamse onderhandelaars, liet net zoals met CD&V/N-VA (vanzelfsprekend) en OpenVLD (minder vanzelfsprekend, Somers wil wel, maar moet rug dekken tegen Verhofstadt en De Gucht) weten op deze vragen drie keer ja te antwoorden. Enkel CDH heeft het ultimatum eigenlijk al overschreden, maar belooft voor de middag nog een standpunt te zullen innemen.

Weeral ligt het lot van de formatie dus in handen van een partij die in haar geheel maar de helft van de stemmen (404.077 om precies te zijn) haalt van de voorkeursstemmen ( 796.521 om precies te zijn) van Leterme alleen. Dat doet toch wel even nadenken. Hoe komt het toch dat dit kleine partijtje zoveel macht heeft? Een gespreksavond met Noël Vaessen, georganiseerd door Jong N-VA UGent leerde me in ieder geval al heel wat bij: de CDH is de partij van de koning. Dit is geen gratuite bewering, want een blik achter de schermen van deze partij leert ons heel wat over de Belgicistische machinerieën die de democratie ondergraven.

De voorloper van de CDH was de PSC van Maystadt en verkeerde al langere tijd in crisis. De machtswissel aan de top kon niet lang meer uitblijven en zeker niet toen uitlekte dat prominent figuur Melchior Whatelet in zijn functie als Minister van Justitie onder Dehaene-I (1992-1995) de vervroegde vrijlating van Marc Dutroux ondertekend had. Whatelet af, tijd voor nieuwe gezichten. Op 18 mei 2002 werd uit de oude PSC het nieuwe "Centre Démocrate Humaniste" geboren met Joëlle Milquet aan de leiding. Zij nam eerder al het voorzitterschap op zich en bereidde deze restyling ook voor. Zij leek het nieuwe boegbeeld te gaan worden.

Maar de oude krokodillen waren niet dood. Vooral Wathelet, die zijn politieke carrière zo in mineur zag eindigen, was er nog steeds op gebrand mee te spelen. Was het niet voor de schermen, dan erachter, ter meerder eer en glorie van het Franstalige vaderland. Volgens Vaessen, die de interne paleiselijke keuken bijzonder goed kent, speelt Wathelet tot op vandaag nog een prominente rol in de partij, óók in de regeringsvorming. Volgens Vaessen is het Wathelet en niemand anders die de rechtstreekse link met de koning vezorgt. Of beter gezegd met de onderkoning: de kabinetschef van de koning Jacques van Ypersele-De Strihou.

Deze bijzonder machtige man (die men steeds terugvindt in "de club van vijf" zoals wijlen Joost Ballegeer die in zijn boek beschreef: Jean-Pierre Debandt, Maurice Lippens, Etienne d'Avignon en Albert Frère) was namelijk vroeger ook kabinetschef van Wathelet, waardoor die twee een rode lijn met elkaar hebben! Dat betekent dat de CDH, met Milquet in de frontlinie, de best geïnformeerde partij is van deze hele formatie. "Nog voor Letermes auto van het domein van Laken afgereden is, weet Milquet wat de positie van de formateur is", aldus Vaessen.

Daarom lukt de formatieopdracht van Leterme niet: zijn belangrijkste troef, het beschikken over de laatste en meest adequate informatie, waardoor hij andere partijen te snel af zou kunnen zijn, is uitgespeeld. Alle normale voordelen die een formateur heeft tegenover gewone onderhandelaars worden door dit permanent lek teniet gedaan. Een partij die beter geïnformeerd is dan de formateur zelf zal zich in tegenstelling tot andere partijen minder snel in uitspraken verbranden, minder snel 'bereidheden' laten innemen die later niet meer teruggenomen kunnen worden. Het aftoetsen van het mogelijk wisselgeld, het inspelen op interne partijevoluties en allerlei andere onderhandelingstechnieken zijn achterhaald als men als formateur niet langer de meest geïnformeerde is. Leterme moet proberen de oranje-blauwe partijen te overtuigen, maar moet tegelijk zeer omzichtig omspringen met zijn informatie, want wat de koning weet, dat weet CDH ook. En de koning is tot nader order nog het best geïnformeerd van allen. In tijden van topoverleg is elk brokje informatievoorsprong op een andere partij van essentieel belang. Dit spel wordt dus niet "neutraal" gespeeld, zoals de grondwet de koning voorschrijft. Maar in België komt de werkelijkheid al langer niet meer overeen met de wettelijkheid.

En dan is er nog Van Rompuy. Niet de koning gaf het formateurschap terug aan Leterme na die eerste mislukte poging, maar Van Rompuy zelf. Op weg in zijn auto voor zijn gesprek naar Wallonië, waar de koning op dat moment verbleef, werd alles geregeld. Terwijl de meest logische zet was geweest om Reynders nu eens in de "panier de crabes" te zetten, werd Leterme nogmaals van de loopplank afgeduwd. En dat door een man die in de Rand zoveel stemmen haalde met zijn uitgesproken communautair geladen campagne! Mijn aanvankelijk enthousiasme voor deze Rodenaar is dus serieus bekoeld. Mijn voorlopig oordeel is dat hij gerecupereerd is door het Belgisch establishment met de eervolle functie van Kamervoorzitter, waardoor hij er de facto en de jure deel is van gaan uitmaken. Dan redeneer je anders, liggen je loyauteiten anders. Hopend op een titel van Minister van Staat probeert Van Rompuy nu de brokken te lijmen. Ergens moet het wroegen en wringen, "mais la fonction crée la personne." In mijn politieke analyse heb ik hem dus in de modus "niet te vertrouwen" gezet.

Conclusie van dit alles voor mij is dat we niet te hard moeten zijn voor Leterme. Ik vind het persoonlijk ongelofelijk hoeveel geduld hij aan de dag gelegd heeft, en hoe goed de bloeddoorstroming in het kartel gebleven is: in de media werden de moves van CD&V als bochten beschreven, vanuit Vlaamsgezind standpunt heb ik daar echter niets van gemerkt. Voor mij is het verwonderlijk hoe sterk het kartel op één lijn is gebleven. De Wever en Vandeurzen staan respectievelijk rechtstreeks in contact met het reflectiecomité van de N-VA en met Leterme zelf. Alleen OpenVLD baarde mij zo nu en dan zorgen.

Laat ons voor het verder verloop van de dag nu dit veronderstellen: CDH plooit niet (kan niet anders dan volhouden), Leterme formateur af (géén mislukking in mijn ogen, maar een succes), Reynders mag proberen (moest al het veld in gestuurd zijn na de eerste mislukking (sic!) van Leterme) en laat dan maar eens de Franstaligen over de brug komen. Dit zou stroken met mijn eerdere analyse als oplossing voor deze crisis naar voor schoof: Didier Reynders premier. De gedachtengang hierachter vind u mijn post: "Valse fixaties"

Laat ons hopen op een doorbraak!
Het ziet er goed uit: CDH ein-de-lijk geïsoleerd!

HLRF!

Smithson.