De helaasheid van Dimitri

Een goeie dag gewerkt in Brussel, gezellig thuiskomen in Gent, radio 1 op Wandelgangen en de boel hier een beetje opruimen en ontspannen. Maar wat hoor ik? Lisbeth Imbo ontvangt vanavond Dimitri Verhulst, de schrijver van “De helaasheid der dingen” en dus een gerespecteerd auteur in Vlaanderen. Eens te meer geldt echter: schoenmaker blijf bij je leest: van politiek heeft Dimitri geen kaas gegeten. Vijf minuten gezwets, inclusief een gênant moment voor de schrijver zelf. Volgt u even mee?

U vindt de tekst hieronder in de haast getranscribeerd. (LI = Liesbeth Imbo, DV = Dimitri Verhulst). De uitzending zelf kunt u beluisteren via deze link (Radio 1-flashspeler opent zich

LI: Vertel mij vooral wat je in de kranten hebt gevonden, Dimitri Verhulst.

DV: Wel god, het belangrijkste nieuws van dit ogenblik, dit hele lange ogenblik ondertussen ook al is de regeringsvorming. En als je vandaag de kranten openslaat, dan merk je een soort van pathologische drang om het woord non te gebruiken als het dan over de Walen gaat. (…) Mij verbaast het een beetje dat in de Vlaamse kranten dat er steeds op die Vlaamse eisen wordt gehamerd. Het lijkt alsof, hoe zal ik het zeggen. Ik neem een boogje (aarzelend) Wat een formateur moet doen is mensen samen brengen, en ik zie een hele hoop eisenbundels op tafel liggen die blijkbaar de bedoeling hebben om mensen uiteen te drijven en punten waarbij mensen gaan tegenwerken. Ik vind dat zo bizar. Er wordt ook altijd maar gepraat over “De Walen zijn onwillig”om te luisteren naar de Vlaamse eisen …

LI: Ja, jij woont in Wallonië, voor alle duidelijkheid. Ervaar jij dat dan anders nu jij daar woont?

DV: Neen, neen. Ik zou dat exact hetzelfde ervaren hebben indien ik in Vlaanderen woonde. Ik zou dat even ergerlijk gevonden hebben.

LI: Spreken Walen je daar soms op aan ?

DV: Nee het enige wat ik heel vaak moet horen, dat is heel de historie van “Dat zijn de politici, dat zijn wij niet” en zo ervaar ik dat ook.. Ik bedoel, ik ben geen marsman in Wallonië, en die Walen zijn evenmin van Pluto voor mij dus. Ik heb daar eigenlijk echt geen probleem mee.

Wáár heb je geen probleem mee Dimitri? In Wallonië wonen is binnen onze huidige Vlaamse intellectuele elite al genoeg om een status te hebben om u tegen te zeggen. Wie in Wallonië woont is de koning van de verdraagzamen en de beste Belg onder de Belgen. Maar goed. De politieke analyse van zo iemand kan even goed zijn en zeker die van een schrijver. Maar wat lees ik? De eerste de beste dooddoeners: waarom doen ze zo moeilijk, de mensen liggen daar niet wakker van, dat zijn enkel de politici. Klassiers zijn dat. Over het wakker liggen van mensen is al veel geluld, maar dit is de waarheid: moest de politiek enkel met dingen bezig zijn waar de mensen van wakker liggen, dan viel er nog heel weinig te beleven in de Wetstraat. En de tweede dooddoener, over het feit dat het maar de politici zijn die hierover heibel maken is zo mogelijk nog een slechter argument, want wie verkiest die politici? De bevolking. En zolang wij in een representatieve democratie leven, kiezen mensen voor politici die hun mening het best vertolken. Als er politici gekozen zijn die de staatshervorming belangrijk vonden, dan betekent dat ook dat er heel wat mensen zijn die de staatshervorming zelf ook belangrijk vinden. Helaas, Dimitri. Jammer maar helaas.

“Ons” Lisbeth (goed gedaan meid) gaat verder:

LI: Volg jij dan ook vanuit de Waalse kranten de formatie?

DV: De kranten niet, wel de radio. Het valt mij wel op dat ze (ik wil nu geen kritiek leveren op de Vlaamse Radio ofzo). Maar ik heb de indruk dat het langer duurt op de Waalse radio. Neem nu premiere, de Waalse tegenhanger van Radio 1, dan heb ik de indruk dat het toch iets meer over de regeringvorming gaat.

Dat is voor ons een goed teken. Dit betekent dat de Walen voelen dat het dit keer menens is met de staatshervorming, de pers daar, die de Waalse onderhandelaars volledig steunt, wordt nerveus. I like it.

LI: Maar waarschijnlijk toch op een andere manier, want je zegt dan: “ik vind bij ons in de kranten woorden als het non-fundamentalisme als de Vlaamse kranten het over de Walen hebben. Vind je dan omgekeerd ook zo’n ergelijke dingen terug in de Waalse kranten als zij het over de Vlamingen hebben?

Goeie vraag Lisbeth! Een prachtig staaltje van reciprociteitsdenken, bijna Arestoteliaans. En wat antwoordt onze held?

DV: (direct) Neen, neen. Ik vind veel genuanceerder en het is ook niet zo dat zij (…) (…) Bijvoorbeeld, de Vlaamse eisen die worden eeeuh, bijvoorbeeld (onduidelijke naam: Giebus) raakte dit trouwens deze week ook al aan in een krant. Bijvoorbeeld, de Vlaamse eisen worden soms beter uitgelegd aan Waalse zijde dan aan Vlaamse zijde. Dat is wel grappig omdat men het idee heeft dat die twee tegenover elkaar staan. Ja, dat is mijn indruk niet.

Bijvoorbeeld het voorbeeld van het voorbeeld … dat maar niet kwam. Ik zie in “het beter uitleggen van Vlaamse eisen aan de Waalse zijde” geen aanwijzing dat het “tegenover elkaar staan” een fabeltje zou zijn. Verhulst gaat nog net niet zover om te zeggen dat er helemaal geen Vlaams-Waalse tegenstelling is. En dat terwijl de communautaire tegenstellingen zelden zo sterk waren als nu. Een goed voorbeeld ware geweest van wat dan wel genuanceerder in die Waalse kranten kwam dan over hetzelfde onderwerp in de Vlaamse, maar helaas, dat voorbeeld bleek onvindbaar. Dimitri stuntelt verder …

In ieder geval vind ik, vind ik, we zijn een Belgische regering … aan het vormen en als je alleen maar, als je dat Vlaamse denken niet kan laten, dan moet je in de Vlaamse regering blijven zitten, dan moet je niet in een federale regering gaan zitten. Ik vraag me af of dat er aan Vlaamse kant niet te veel onwil is om aan Vlaamse zijde eens een vraag te stellen, waarop er “ja” kan geantwoord worden.

Dimitri lijkt zich te herpakken, maar het is slechts schijn. Hoe kan je in een federale regering waar maar twee deelstaten deel van uitmaken, je eigen Vlaamse denken laten? In échte federale landen, waar er 4 of meer deelstaten zijn, is de eigenheid van de deelstaat bij federale onderhandelingen minder belangrijk, omdat er nog drie andere identiteiten meewerken aan éénzelfde federale project. In België zijn er maar twee deelstaten (die dan nog geen deelstaten zijn), waardoor verschillen willens nillens maar tegenover één partner kunnen gevoeld worden en dus ook meteen veel scherper voor de dag komen. Dimitri sluit af met een hoopvolle noot: een vraag waar de Walen “ja” op kunnen antwoorden. En Lisbeth, o Lisbeth, zo bij de pinken, vraagt meteen:

LI: Wat zou zo’n vraag dan wel kunnen zijn?

Paf! Eerst nog een leuk linguïstisch vondelingetje, maar nu moet Dimitri het vaderschap ervoor opnemen. Wat nu gezongen? Ik stel de vraag of er geen vragen kunnen zijn, en ik weet het antwoord niet op mijn eigen vraag. Dan sta je inderdaad met je mond vol tanden: 3 seconden stilte op nationale radio in prime time, ongeveer een 1500 euro waard!

DV: Zéér aarzelend. (3 sec stilte!) Kijk, we zoeken naar een regering die een land gaat leiden. Dat is veel meer dan een kieskring. Ok, er is die kieskring, maar er is ook nog zoiets als sociale voorzieningen, jobs, we zoeken ook mensen die in het buitenland hun mannetje moeten gaan staan, hoe kijk je tegenover terrorisme. Wat zeg je tegen mensen die bij het OCMW staan aan te schuiven en … van ja God … op dit moment is uw land wel bezig met andere zaken dan uw armoede, het gaat over een kieskring tegenwoordig.

Het interview gaat hierna verder over Dana Winner, wat op zich zelfs interessanter is dan dit gezwets. Dimitri heeft “iets” kunnen zeggen om zijn gezicht te redden, maar heeft de bewuste vraag zelf ook niet kunnen stellen. De clichés zijn weeral de beste vluchtroute: “Vraag maar eens aan een OCMW-cliënt of de regeringsonderhandelaars bezig zijn met zijn probleem”. JA! Ze zijn bezig met die problemen, al bijna twee maand! Het is niet omdat Leterme geen soep staat uit te delen in een Poverello-restaurant, dat sociaal-economische thema’s vergeten worden. De staatshervorming, die onder andere economische en fiscale hefbomen wil regionaliseren om ervoor te zorgen dat de deelstaten een beleid kunnen voeren, aangepast aan hun economie, waardoor meer mensen gemakkelijker aan werk geraken, is dat dan geen goede zaak voor economisch zwakkeren ofzo? Is de fiscale meerinkomst door een betere economie ook geen goed nieuws voor de Walen die van het rijke Vlaanderen hun geld ontvangen? Waar zit de logica?

Dimitri, ik hoor dat je aan een nieuwe roman bezig bent. Ik geloof echt dat het weer een hoogstaand literair product wordt, zoals uw vorig boek, maar alsjeblief, word geen politiek commentator, want als u dat wordt, dan ook elke stamgast in café ’t hof van Commerce. En dan zijn we nog verder van huis.

HLRF!

Smithson.