Deel III: “Je ontwikkelt daarvoor een schild”

<-- Terug naar deel II

(Teeuwen gaf net geweld als grens van vrije meningsuiting aan, nvda)

A: Dan pas?
T: Ja
A: Dus eerst de mensen helemaal warm maken en laten koken, en dan zeggen, nou, dit is voor mij de grens
T: Mensen warm maken en laten koken? Daar kiezen ze toch zelf voor?
A: Ja, maar u beledigt heel veel mensen, mensen kunnen dat best frustrerend vinden.
T: Denk je dat … Jullie doen net alsof (Teeuwen windt zich op en herschikt zich op bankje)
A: Ga liggen
T: Jullie doen net alsof gevoeligheid, en gekwetstheid en je beledigd voelen een voorrecht is, alleen voor gelovigen. Denk je dat als ik de TV aanzet (wordt onderbroken) Wacht even, ik moet eventjes iets zeggen. Denken jullie als ik de TV aanzet, dat ik niet dingen zie die mij ergeren, dat ik me niet beledigd zou kunnen voelen. Maar je ontwikkelt daar een schild voor. Dat doe je in een vrije samenleving omdat je wordt geconfronteerd met dingen waar je het liever niet … (wordt onderbroken door applaus uit het publiek)
T: (Rommelig begin van de zin) … omdat gelovigen daar over het algemeen heel slecht in zijn. Omdat gelovigen een neiging hebben om een monopolie op de waarheid te hebben. Te willen zeggen (met nadruk): zo is het leven en zo moet je … (wordt onderbroken door daverend applaus)
A: Hoelang heeft u gestudeerd voor deze one-liners?
T: (Denkt ernstig na): Niet.
A: U beledigt best wel vaak, u kunt het vierkant ontkennen, maar u kunt niet zeggen dat u dat niet doet op het podium.
T: Ja, maar ik heb net iemand horen zeggen dat homoseksualiteit een zonde is, ik heb net iemand weg zien lopen omdat er een mini-rok werd getoond, ik heb allemaal dat soort … ja dat is ook heel erg beledigend. (Applaus en geschreeuw)
A: (vraagt iets door applaus door, onverstaanbaar)
T: Ja, bij mij valt er in elk geval nog om te lachen.
A: We hebben het over een Westerse beschaving, he, die superieur is, maar met beledigen, of uitschelden, want dat doet u ook heel vaak he,
T: Wacht even, ik scheld helemaal niet uit.
A: U hebt bepaalde woorden gebruikt, die ik liever niet in de mond wil nemen, maar we gaan effe
T: (lach) In de mond nemen is ook wel leuk eh (maakt draaiende denkbewegingen aan voorhoofd) (lacht) sorry sorry
A: Het is toch een teken van beschaving ook dat we elkaar niet zomaar uitschelden
T: Is waar en de avond is nog jong. Maar eeuh. Ik scheld niet zomaar uit, ik maak grappen. En soms zijn dat grappen over dingen … . Want juist ook onderwerpen die gevoelig liggen, of die controversieel zijn, die zijn leuk, die zijn spannend, daar zit spanning, en als cabaretier, werk je daarmee, juist. Anders moet je het hele genre cabaret of satire afschaffen.
A: Ok, laatste vraag meneer Teeuwen. Wanneer is uw nieuwe show?
T: Dat zeg ik niet … (doet kleinzerig)
A: Dat zegt u niet?
T: Ja, dat weet ik nog niet, ja, het komt, het komt komt komt
A: Komt deze thematiek ook in uw show voor of niet?
T: Weet ik niet, nee, ik ga het hebben over vruchten.
A: O, dus u gaat niet meer beledigen enzo?
T: Ik ga wel een bepaalde vrucht flink ervan langs geven.
A: Een bepaalde vrucht?
T: Ja
A: Zolang het geen personen zijn …
T: Ik maak gehakt van de ananas (reikt hand uit ter beïndiging gesprek, maar middelste dame reikt Teeuwen pijp aan)
A: Momentje, ik wil hem even nog een cadeau geven, voor de enige pijp die wij kennen
T: Nou, maar dat is niet wat ik bedoelde
A: Rommelig einde.

Teeuwen haalt hier een tweede hypocrisie onderuit, namelijk dat gelovigen en in dit geval dus mensen uit de islamitische traditie, de enigen zouden zijn die zich beledigd, geaffronteerd en zelfs gediscrimineerd zouden kunnen worden. Deze slachtofferpositie is vooral handig om elke verdere kritiek te brandmerken als een aanval op de eigenheid. Wij zouden ons bijna schuldig moeten voelen als we een allochtone medemens wijzen op onaangepast gedrag. Welnu, diezelfde slachtoffercultus zouden ook wij kunnen ontwikkelen. Katholieken zouden zich ook beledigd kunnen voelen door vrijzinnige standpunten, ondernemers door socialistische, feministes door machogedrag. Maar dat doen ze niet. Ze zijn het niet eens met elkaar, fulmineren hevig, maar kunnen coëxisteren.

In zekere zin bevindt de Islam zich op dit punt in dezelfde positie als de Katholieke kerk die Vlaanderen zo getypeerd heeft: het open debat wordt in de kiem gesmoord door een valse opvatting van respect: men denkt dat debat over de macht, het zichzelf in vraag stellen over de uitgangspunten van de religie godslaster is. Zelfkritiek is er nauwelijks en externe kritiek komt toch van ongelovigen, ergo waardeloos. Doorheen de renaissance echter, waarin het theocentrisme plaats maakte voor het antropocentrisme, en nog meer door de Verlichting, waarin de Rede als scheppend instrument zelfs boven het goddelijke kwam te staan, zijn we tot een meer bezadigde vorm van godsdienstbeleving gekomen.

Teeuwen sluit af met een essentieel democratisch standpunt: dat voor elke macht steeds een tegenmacht moet bestaan, ook in de civiele samenleving. Satire is hierbij de graadmeter van democratie: hoe meer men die probeert in te perken, hoe “enger” toestanden worden.

Hans Teeuwen, ik groet u.

Smithson.

--> Door naar de conclusies