De Vlaams-nationale gedachte wordt nogal dikwijls een eind te ver teruggevoerd in de tijd, zo ver dat het soms een een belachelijk anachronisme wordt. Alsof de gilden van Ieper in 1302 uit puur Vlaams-nationaal gevoel bij de Groeninghekouter het gevecht aangingen met het beste ruiterleger van het toenmalige Europa, nog zo'n anachronisme. Nee, niks van. 1302 was vooral een sociale strijd. Het mag dan al de mytische proporties gekregen hebben van een eerste onafhankelijkheidsstrijd van "zelfbewuste" Vlamingen tegen hun Franse overheersers, niets is minder waar. De mensen toen gaven geen zier om Vlaanderen, laat staan dat ze in hun toenmalige mobiliteit en geografische kennis wisten tot waar dat Vlaanderen dan wel reikte. Nee, ze "hielden van" (of liever: verdroegen het best) de vorst die het meest hun stedelijke privileges honoreerde. Ieder vocht mee met die partij die hun particuliere belangen het best verdedigden. Zo wilden de ambachten al een tijd aan de bak komen in de lokale politiek, terwijl de hogere edelen (handelaars en bankiers) hen net van die macht wilden weghouden. De enen hoopten op de hulp van de graaf, de anderen op de hulp van diens suzerein de Franse koning. Zo was de strijd in 1302 eigenlijk ook een strijd die veel verdeeldheid zaaide in het graafschap Vlaanderen. De geschiedenis heeft dus haar rechten: wij kunnen een Vlaams-nationale identiteit niet 700 jaar terugprojecteren in de tijd, zeker niet volgens het concept van nationalisme dat pas in de 18e eeuw stilaan vorm kreeg.
De Vlaams-nationale gedachte en dus ook de constructie Vlaanderen is dus geen 700 jaar oud, deze identiteitsconstructie is van veel jongere datum. Men zou Vlaanderen misschien bijna 200 jaar oud kunnen noemen, gelijklopend met de opkomst van de Vlaamse Beweging, een beweging die hoofdzakelijk ontstond als reactie op de creatie van de staat België. Een reactie die nooit ontstaan was, had men de traditie van gedecentraliseerd bestuur in de Lage Landen gehonoreerd, maar die des te heviger was toen zich in Brussel een jacobijns centralistisch systeem installeerde naar Frans model dat in feite niets anders als bedoeling had dan het Belgisch grondgebied volledig te verfransen, om het dan vervolgens via huwelijkspolitiek te annexeren. Je zou Vlaanderen met wat goeie wil dus een kranige dubbeleeuwer kunnen noemen.
Maar ook dat is eigenlijk niet waar. De Vlaamse Beweging heeft grote verdiensten op cultureel vlak, door het volharden in het cultuurflamingantisme en op te komen voor de rechten van het Nederlands, maar politiek gezien is zij veel jonger: tot 1893 werd de Vlaamse meerderheid geminoriseerd door het cijnskiesstelsel, waardoor enkel de franstalige bourgeoisie over het politiek lot van Vlaanderen besliste. Daarna waren er de turbulente oorlogsjaren waarin Vlaanderen politiek gezien enkele jaren de macht kreeg waar het volgens het democratisch meerderheidsprincipe recht op had, maar zich aan die macht verbrandde door te collaboreren met wat door de Belgische overheid als de bezetter werd beschouwd. De terugslag van de legitieme strijd voor Vlaamse ontvoogding door de "straftijd" die repressie heet stak een grotere Vlaamse zelfbeschikking gedurende 25 jaar in de koelkast, tot in 1970 met de eerste staatshervorming zij een culturele autonomie bekomen heeft. Van politieke autonomie was toen echter nog geen sprake.
In deze optiek zou men Vlaanderen een bezadigde vijftiger kunnen noemen, maar eigenlijk is ook dat te hoog gegrepen. Op het niveau waar het op aan komt, namelijk het politieke, is Vlaanderen immers nog zeer jong. Pas in 1995 konden de Vlamingen voor het eerst rechtstreeks hun eigen parlement verkiezen, voor die tijd werd de Vlaamse Raad immers bevolkt door "federale" politici van de Nederlandse taalgroep die er een - overigens zeer lucratief - dubbelmandaat op nahielden. Vlaanderen is dus eigenlijk geen eeuwen oud, maar integendeel zeer jong. Misschien kan daardoor verklaard worden waarom dit Vlaanderen waarin ik woon zo twijfelt aan zichzelf, aan zijn eigen kracht, en aan haar recht om los te komen van haar "stiefouder" België, die het land (laat het ons liever de natie noemen, een land, zelfs een deelstaat zijn we nog niet) dat ik ooit onafhankelijk wil zien inderdaad stiefmoederlijk behandelt.
Op de keper beschouwd is Vlaanderen dus zelfs geen twintiger, is Vlaanderen eigenlijk nog maar 12 jaar jong , hetgeen zijn gebrek aan politieke identiteit kan verklaren. Vlaamse politici lonken nog steeds naar het federale niveau waar de echte macht ligt, in plaats van als erfgenamen van de politieke vleugel van de Vlaamse Beweging de taak te verrichten die van hen verondersteld wordt: binnen de Belgische federatie (die geen federatie is, daar heb ik het in een andere post wel nog eens over) de rechten van het Vlaamse landsdeel te vrijwaren. Wat mij betreft gebeurt dat vandaag bitter weinig.
De komende politieke periode wordt dus zeer interessant. Zullen er politici opstaan die in de eerste plaats Vlaming zijn en dan pas Belg en die hun Vlaamse identiteit ondanks aanlokkelijke mandaten in de Belgische regering (ik weiger het woord federale te gebruiken) zullen laten primeren op snel persoonlijk gewin of eretitels zoals Minister van Staat? Ik denk van wel. Er komt samen met mij een hele generatie mensen aan voor wie een rechtstreeks verkozen Vlaams Parlement een evidentie zal lijken, voor wie een Nederlandstalig hoger onderwijs de normaalste zaak van de wereld is en voor wie zwaaien met een Vlaams vlaggetje om onze Flandriens in de Ronde van Vlaanderen aan te moedigen geen complexerende bedoening meer is.
De nieuwe generatie Vlamingen voelt zich ook bevrijd van dat zwarte Vlaamse hoofdstuk van waaruit men het flamingantisme nog steeds probeert te vereenzelvigen met facisme en onverdraagzaamheid. Vlaanderen staat dus aan de vooravond van zijn puberteit: een periode in van identiteitsconstructie, tastend en zoekend. Fenomenen als BV's, waar tien jaar geleden nog geen sprake van was, uitingen van Vlaamse identiteit zonder schroom, de sterke economische signalen van denkgroepen zoals "De Warande", dit alles zijn tekenen aan de wand dat de Vlaamse natie vorm krijgt. Misschien was de keuze voor culturele emancipatie vóór politieke emancipatie dan toch niet zo'n slecht idee.
HLRF!
Smithson
Maar ook dat is eigenlijk niet waar. De Vlaamse Beweging heeft grote verdiensten op cultureel vlak, door het volharden in het cultuurflamingantisme en op te komen voor de rechten van het Nederlands, maar politiek gezien is zij veel jonger: tot 1893 werd de Vlaamse meerderheid geminoriseerd door het cijnskiesstelsel, waardoor enkel de franstalige bourgeoisie over het politiek lot van Vlaanderen besliste. Daarna waren er de turbulente oorlogsjaren waarin Vlaanderen politiek gezien enkele jaren de macht kreeg waar het volgens het democratisch meerderheidsprincipe recht op had, maar zich aan die macht verbrandde door te collaboreren met wat door de Belgische overheid als de bezetter werd beschouwd. De terugslag van de legitieme strijd voor Vlaamse ontvoogding door de "straftijd" die repressie heet stak een grotere Vlaamse zelfbeschikking gedurende 25 jaar in de koelkast, tot in 1970 met de eerste staatshervorming zij een culturele autonomie bekomen heeft. Van politieke autonomie was toen echter nog geen sprake.
In deze optiek zou men Vlaanderen een bezadigde vijftiger kunnen noemen, maar eigenlijk is ook dat te hoog gegrepen. Op het niveau waar het op aan komt, namelijk het politieke, is Vlaanderen immers nog zeer jong. Pas in 1995 konden de Vlamingen voor het eerst rechtstreeks hun eigen parlement verkiezen, voor die tijd werd de Vlaamse Raad immers bevolkt door "federale" politici van de Nederlandse taalgroep die er een - overigens zeer lucratief - dubbelmandaat op nahielden. Vlaanderen is dus eigenlijk geen eeuwen oud, maar integendeel zeer jong. Misschien kan daardoor verklaard worden waarom dit Vlaanderen waarin ik woon zo twijfelt aan zichzelf, aan zijn eigen kracht, en aan haar recht om los te komen van haar "stiefouder" België, die het land (laat het ons liever de natie noemen, een land, zelfs een deelstaat zijn we nog niet) dat ik ooit onafhankelijk wil zien inderdaad stiefmoederlijk behandelt.
Op de keper beschouwd is Vlaanderen dus zelfs geen twintiger, is Vlaanderen eigenlijk nog maar 12 jaar jong , hetgeen zijn gebrek aan politieke identiteit kan verklaren. Vlaamse politici lonken nog steeds naar het federale niveau waar de echte macht ligt, in plaats van als erfgenamen van de politieke vleugel van de Vlaamse Beweging de taak te verrichten die van hen verondersteld wordt: binnen de Belgische federatie (die geen federatie is, daar heb ik het in een andere post wel nog eens over) de rechten van het Vlaamse landsdeel te vrijwaren. Wat mij betreft gebeurt dat vandaag bitter weinig.
De komende politieke periode wordt dus zeer interessant. Zullen er politici opstaan die in de eerste plaats Vlaming zijn en dan pas Belg en die hun Vlaamse identiteit ondanks aanlokkelijke mandaten in de Belgische regering (ik weiger het woord federale te gebruiken) zullen laten primeren op snel persoonlijk gewin of eretitels zoals Minister van Staat? Ik denk van wel. Er komt samen met mij een hele generatie mensen aan voor wie een rechtstreeks verkozen Vlaams Parlement een evidentie zal lijken, voor wie een Nederlandstalig hoger onderwijs de normaalste zaak van de wereld is en voor wie zwaaien met een Vlaams vlaggetje om onze Flandriens in de Ronde van Vlaanderen aan te moedigen geen complexerende bedoening meer is.
De nieuwe generatie Vlamingen voelt zich ook bevrijd van dat zwarte Vlaamse hoofdstuk van waaruit men het flamingantisme nog steeds probeert te vereenzelvigen met facisme en onverdraagzaamheid. Vlaanderen staat dus aan de vooravond van zijn puberteit: een periode in van identiteitsconstructie, tastend en zoekend. Fenomenen als BV's, waar tien jaar geleden nog geen sprake van was, uitingen van Vlaamse identiteit zonder schroom, de sterke economische signalen van denkgroepen zoals "De Warande", dit alles zijn tekenen aan de wand dat de Vlaamse natie vorm krijgt. Misschien was de keuze voor culturele emancipatie vóór politieke emancipatie dan toch niet zo'n slecht idee.
HLRF!
Smithson
Geen opmerkingen:
Een reactie posten